Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να συμμετάσχω στο πάνελ «Εκπαίδευση και το Μέλλον της Εργασίας» της ημερίδας «Έμφαση στην Επιχειρηματικότητα».
Ο τίτλος της ομιλίας μου, «Καινοτομία, Εκπαίδευση και Εργασία», αντικατοπτρίζει ακριβώς τον πυλώνα για μια βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία στον 21ο αιώνα.
Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών.
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, με την τεχνητή νοημοσύνη, την αυτοματοποίηση και τις ψηφιακές τεχνολογίες, μεταμορφώνει τον κόσμο της εργασίας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το 50% των σημερινών θέσεων εργασίας απαιτούν γνώσεις σε τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών και αυτό το ποσοστό αναμένεται να φτάσει το 80% μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Στην Ελλάδα η εκπαίδευση δεν μπορεί πλέον να είναι αποκομμένη από την αγορά εργασίας.
Πρέπει να γίνει γέφυρα προς το μέλλον.
Η καινοτομία είναι ο κινητήριος μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης.
Η έρευνα και η τεχνολογία μπορούν να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης.
Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα έχει κάνει βήματα μπροστά σε προγράμματα ΤΠΕ και ενέργειας, υπερβαίνοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, χάρη σε ευρωπαϊκά κονδύλια και εθνικές πρωτοβουλίες.
Ωστόσο, πολλές καινοτόμες ιδέες χάνονται στη διαδρομή λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και υποστήριξης για να μετατραπούν σε βιώσιμες επιχειρήσεις.
Εδώ έρχεται η σύνδεση με την εκπαίδευση.
Η εκπαίδευση δεν πρέπει να παράγει μόνο πτυχιούχους, αλλά πολίτες εξοπλισμένους με δεξιότητες για το μέλλον.
Η εκπαίδευση καλείται να προετοιμάσει τους νέους για δουλειές που δεν έχουν ακόμα δημιουργηθεί, με τεχνολογίες που δεν έχουν εφευρεθεί.
Σήμερα, πολλοί εργοδότες δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό με τις κατάλληλες δεξιότητες.
Στην Ελλάδα, αυτό το χάσμα είναι ακόμα μεγαλύτερο, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η ψηφιακή οικονομία και η πράσινη μετάβαση.
Η διδασκαλία επιχειρηματικότητας πρέπει να ενισχυθεί.
Σήμερα, προγράμματα όπως το Erasmus+ και τα εθνικά σχέδια για την ψηφιακή εκπαίδευση δείχνουν τον δρόμο.
Η σύνδεση εκπαίδευσης και εργασίας με επίκεντρο τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και τις καινοτόμες επιχειρήσεις παραμένει επίκαιρο.
Αυτή η σύνδεση πρέπει να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο.
Η «έξυπνη εξειδίκευση» σε κάθε περιφέρεια, αξιοποιώντας μοναδικά πλεονεκτήματα, μπορεί να δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Στη Βόρεια Ιρλανδία, ο οργανισμός NISP Connect έχει επενδύσει 5 εκατομμύρια ευρώ σε 42 εταιρείες, δημιουργώντας 700 επιχειρηματικές συμπράξεις.
Τέτοια μοντέλα μπορούν να αποτελέσουν παραδείγματα προσαρμοζόμενα βέβαια, στην ελληνική πραγματικότητα, με έμφαση σε τομείς όπως ο τουρισμός, η αγροδιατροφή και η ανανεώσιμη ενέργεια.
Η επιχειρηματικότητα είναι το κλειδί.
Τα προγράμματα επιχειρηματικότητας οδηγούν σε περισσότερες start-ups, πιο βιώσιμες επιχειρήσεις και καλύτερες προοπτικές για τους συμμετέχοντες.
Η επιχειρηματικότητα δεν θα πρέπει να είναι απλώς ένα ακόμα μάθημα.
Θα πρέπει να είναι η ικανότητα μετατροπής μιας ιδέας σε πράξη, ανάληψης ρίσκων, συνεργασίας, αποτυχίας και να ξαναπροσπάθειας.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω συνεργατικών εργασιών και βιωματικής μάθησης, δικτύων καθοδήγησης (mentorship) από ανθρώπους της αγοράς και καινοτόμων δράσεων, όπως διαγωνισμών νεανικής επιχειρηματικότητας.
Μελέτες δείχνουν ότι όσοι εκπαιδεύονται σε αυτά είναι πιο επιτυχημένοι ως εργαζόμενοι, υιοθετούν διά βίου μάθηση και κερδίζουν περισσότερα μακροπρόθεσμα.
Στην Ελλάδα, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υπάρχουν πόροι για την ενίσχυση τέτοιων προγραμμάτων. Αλλά χρειάζεται περισσότερη και πιο ποιοτική συνεργασία μεταξύ Κυβέρνησης, πανεπιστημίων, επιχειρήσεων και κοινωνίας.
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν εργαλεία όπως η τεχνολογία, η κατάρτιση και οι πόροι για να εμπνεύσουν τους μαθητές.
Φυσικά, υπάρχουν προκλήσεις.
Η παγκοσμιοποίηση και οι ΤΠΕ έχουν κάνει την αγορά εργασίας πιο ανταγωνιστική, με αύξηση της μερικής απασχόλησης, freelance και online συνεργασίες.
Δυστυχώς υπάρχει ένας περίεργος συνδυασμός ανεργίας και ελλείμματος δεξιοτήτων.
Τα άτομα χαμηλών δεξιοτήτων αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο, ενώ εκείνα που έχουν υψηλές δεξιότητες έχουν καλύτερες ευκαιρίες.
Στην Ελλάδα, πρέπει να προσελκύσουμε περισσότερους ιδιωτικούς πόρους.
Είμαι αισιόδοξος ως προς αυτό.
Με πρωτοβουλίες, όπως η Εθνική Στρατηγική για την Έρευνα και Καινοτομία, και με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορούμε να γυρίσουμε σελίδα.
Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την εκπαίδευση όχι απλώς ως όχημα μετάδοσης γνώσεων αλλά ως εργαλείο απελευθέρωσης δυνατοτήτων.
Ένα μέλλον όπου η καινοτομία δημιουργεί θέσεις εργασίας, και η επιχειρηματικότητα γίνεται τρόπος ζωής.
Ο ρόλος του κράτους είναι να ενισχύσει τα οικοσυστήματα καινοτομίας:
-
Με κίνητρα για τη δημιουργία startups από φοιτητές και αποφοίτους,
-
Με στήριξη τεχνοβλαστών (spinoffs) μέσα στα πανεπιστήμια,
-
Με θεσμική ενίσχυση της συνεργασίας ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων.