Προχωρούμε στην πρώτη με αριθμό 289/26-11-2025 επίκαιρη ερώτηση πρώτου κύκλου του Βουλευτή Α΄ Θεσσαλονίκης της Κ.Ο. ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ κ. Ευστρατίου (Στράτου) Σιμόπουλου προς τον Υπουργό Ανάπτυξης με θέμα: «Ανάγκη επανεξέτασης της απαίτησης προσκόμισης εγγυητικών επιστολών για προκαταβολές στα προγράμματα έρευνας και καινοτομίας, ιδιαίτερα όταν αφορούν νεοφυείς επιχειρήσεις».

Στην ερώτηση θα απαντήσει ο Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Σταύρος Καλαφάτης.

Κύριε Σιμόπουλε, έχετε τον λόγο.

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ (ΣΤΡΑΤΟΣ) ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.

Είναι γεγονός ότι η Κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να εξισορροπήσει στο οικοσύστημα της καινοτομίας την έρευνα με την καινοτομία, δηλαδή τη μεταφορά των αποτελεσμάτων της έρευνας στην κοινωνία. Αυτό γίνεται με το πλαίσιο δημιουργίας των λεγόμενων νεοφυών επιχειρήσεων, των startups και των spin-offs. Είναι, επίσης, γεγονός ότι πολλές από τις εταιρείες αυτές ενώ έχουν αντικείμενο, έχουν δυναμικό επιστημονικό, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης δεν μπορούν να προχωρήσουν και να αναπτυχθούν στον βαθμό που θα μπορούσαν να το κάνουν.

Η χρηματοδότηση αρκετές φορές προέρχεται από ευρωπαϊκά προγράμματα. Προέρχεται από ευρωπαϊκά προγράμματα, τα οποία μπορεί να αφορούν νεοφυείς επιχειρήσεις, αλλά μπορεί να αφορούν και γενικότερα μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Θεωρώ ότι στα προγράμματα αυτά θα μπορούσαν να μην ζητούνται εγγυητικές επιστολές για προκαταβολές από ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως προείπα. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσαν πολύ πιο εύκολα να αναπτυχθούν χρηματοδοτούμενες.

Στην ίδια κατεύθυνση πιθανώς θα μπορούσε η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα να έχει κάποια προγράμματα που θα μπορούσε να δώσει τις απαραίτητες εγγυήσεις, ώστε στην πραγματικότητα αυτές οι εταιρείες να μην αναγκάζονται στην πορεία να κλείσουν.

Γι’ αυτόν τον λόγο ρωτώ τον παριστάμενο Υφυπουργό αν υπάρχει πρόθεση να επανεξεταστεί η πρακτική απαίτησης εγγυητικών επιστολών για προκαταβολές σε προγράμματα έρευνας και καινοτομίας, αν θα μπορούσε να εφαρμοστεί πιλοτικά ένα σύστημα χωρίς απαίτηση εγγυητικών επιστολών ειδικά στα προγράμματα αυτά και, σε περίπτωση που η απαλοιφή της απαίτησης δεν είναι εφικτή, αν μπορεί να δημιουργηθεί ένας ειδικός μηχανισμός σχετικής εγγυοδοσίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μέσω κατάλληλων εργαλείων.

Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ, κύριε συνάδελφε.

Κύριε Υπουργέ, έχετε τον λόγο.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ (Υφυπουργός Ανάπτυξης): Αγαπητέ κύριε συνάδελφε, κυρίες και κύριοι, η ενίσχυση της καινοτομίας, της έρευνας, της επιχειρηματικότητας ιδιαίτερα των μικρομεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων αποτελεί μια αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα αυτής της Κυβέρνησης, όπως τονίστηκε βεβαίως και από τον καλό συνάδελφο. Η χώρα μας έχει ανάγκη από ένα δυναμικό οικοσύστημα, το οποίο ούτως η άλλως διαμορφώνεται. Stakeholders αυτού του οικοσυστήματος είναι τα ερευνητικά μας κέντρα, είναι τα πανεπιστήμιά μας, είναι οι επιχειρηματικές μονάδες, οι μεγάλες μονάδες οι οποίες επενδύουν στις νέες τεχνολογίες, αλλά και βεβαίως οι startup επιχειρήσεις, οι νεοφυείς επιχειρήσεις.

Την ίδια στιγμή όμως, όταν προσπαθούμε να οικοδομήσουμε και να ενισχύσουμε αυτό το οικοσύστημα -που πραγματικά το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει ραγδαία ανάπτυξη-, θα πρέπει να ασκούμε πολιτική σε απόλυτο σεβασμό με κανόνες που διέπουν τη διαχείριση των δημόσιων και ευρωπαϊκών πόρων. Πρόκειται για κανόνες που δεν τίθενται αυθαίρετα, απορρέουν από τον δεσμευτικό ενωσιακό δίκαιο και από τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

Σε ό,τι αφορά λοιπόν ειδικά το ζήτημα των προκαταβολών στις πράξεις κρατικών ενισχύσεων, το εφαρμοστικό πλαίσιο καθορίζεται ρητά από το άρθρο 51 παράγραφος 5 του Κανονισμού 1060/2021 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Κανονισμός αυτός προβλέπει ότι οι προκαταβολές υπόκεινται σε υποχρέωση εγγύησης από τράπεζα ή άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ή καλύπτονται από ισοδύναμο μηχανισμό δημόσιας εγγύησης, καθώς επίσης ότι δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 40% του συνολικού ποσού της ενίσχυσης και θα πρέπει να καλύπτονται από εξοφλημένες δαπάνες εντός προκαθορισμένων προθεσμιών.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Για να μπορούν οι προκαταβολές να δηλωθούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να καταβληθεί στη χώρα μας η αντίστοιχη ευρωπαϊκή συμμετοχή, η ύπαρξη εγγυητικής επιστολής δεν αποτελεί απλά διοικητική επιλογή, αποτελεί αναγκαία και ουσιώδη προϋπόθεση της επιλεξιμότητας της δαπάνης. Αν δεν τηρηθεί, η χώρα εκτίθεται άμεσα στον κίνδυνο δημοσιονομικών διορθώσεων και απώλειας κοινοτικών πόρων.

Παράλληλα, το καθεστώς των κρατικών ενισχύσεων διέπεται και από τον Κανονισμό 651/2014 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον λεγόμενο Γενικό Απαλλακτικό Κανονισμό. Σύμφωνα με το άρθρο 22 του Κανονισμού αυτού, οι ενισχύσεις για νεοσύστατες επιχειρήσεις θεωρούνται συμβατές με την εσωτερική αγορά μόνο εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες αυστηρές προϋποθέσεις.

Επιπρόσθετα, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κρατική ενίσχυση θεωρείται ότι χορηγείται κατά τον χρόνο κατά τον οποίο γεννάται το έννομο δικαίωμα του δικαιούχου να την εισπράξει. Το στοιχείο αυτό καθιστά το στάδιο της προκαταβολής απολύτως κρίσιμο από πλευράς ελέγχου της νομιμότητας της ενίσχυσης.

Η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης και Εφαρμογής Δράσεων στους τομείς της Έρευνας και Καινοτομίας έχει επισημάνει κατ’ επανάληψη ότι η προσκόμιση εγγυητικής επιστολής αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση, για να μπορεί η προκαταβολή να δηλωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να ανακτηθεί η σχετική ευρωπαϊκή συμμετοχή. Για τον λόγο αυτό οι αντίστοιχες προσκλήσεις κρατικών ενισχύσεων υποχρεούνται να συνεχίσουν να συμπεριλαμβάνουν τον συγκεκριμένο όρο.

Υπό το ισχύον, συνεπώς, θεσμικό πλαίσιο αντιλαμβάνομαι ότι η πλήρης κατάργηση των εγγυητικών επιστολών ή η εφαρμογή ενός γενικευμένου πιλοτικού σχήματος χωρίς καμία μορφή εγγύησης δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς να τεθεί σε άμεσο κίνδυνο η επιλεξιμότητα των δαπανών και η ομαλή ροή των ευρωπαϊκών πόρων.

Ευχαριστώ πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ, κύριε Υφυπουργέ.

Κύριε συνάδελφε, έχετε τον λόγο.

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ (ΣΤΡΑΤΟΣ) ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Υπουργέ, βλέπουμε με διαφορετικό τρόπο τον Κανονισμό. Ο Κανονισμός, τον οποίον επικαλεστήκατε, αφήνει στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών την επιβολή εγγυητικών επιστολών, δεν την καθιστά υποχρεωτική. Μιλάτε για τον Κανονισμό 2021/1060. Άρα λοιπόν είναι μία διαφορετική προσέγγιση η δική μου με αυτήν την οποία είχατε εσείς.

Επίσης, υπάρχουν παραδείγματα επιτυχών δράσεων, όπως το πρόγραμμα «Corallia 2009», για το οποίο δεν ζητήθηκαν εγγυητικές επιστολές, ενώ το έργο ολοκληρώθηκε κανονικά.

Συνεχίζοντας, δεν απαντήσατε αν, στην περίπτωση που η απαλοιφή της απαίτησης αυτής δεν είναι εφικτή, μπορείτε να δημιουργήσετε έναν ειδικό μηχανισμό σχετικής εγγυοδοσίας και, τέλος, αν έχετε σκοπό να χρησιμοποιήσετε την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, ώστε αυτή να δώσει τις σχετικές εγγυήσεις. Άλλωστε εδώ και μήνες ακούω από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα ότι ετοιμάζει -αλλά το ετοιμάζει πάρα πολλούς μήνες- ένα πρόγραμμα με το οποίο θα χρηματοδοτεί ακόμη νεοφυείς επιχειρήσεις μέχρι και το λεγόμενο proof of concept με 400.000 ευρώ.

Εν πάση περιπτώσει, ας δούμε μήπως ο Κανονισμός, όπως είπα και εγώ, αφήνει αυτή τη διακριτική ευχέρεια γιατί είμαι σίγουρος, βλέποντας τον τρόπο με τον οποίο εργάζεστε τους τελευταίους μήνες, ότι κι εσείς θα κάνετε ό,τι είναι δυνατόν, ώστε να μην υπάρχει αυτή η απαίτηση εγγυητικών επιστολών στις περιπτώσεις των προκαταβολών. Θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο να το ψάξετε περισσότερο.

Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ, κύριε Σιμόπουλε.

Κύριε Υφυπουργέ, έχετε τον λόγο.

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ (Υφυπουργός Ανάπτυξης): Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι είναι συνεχής η δικιά μας προσπάθεια, ώστε να μπορέσουμε να διευκολύνουμε την επιχειρηματικότητα και να ενισχύσουμε -να το πω έτσι- την τάση και το κίνημα -θα έλεγα- των startup επιχειρήσεων. Όμως, αυτό δεν θα το κάνουμε επ’ ουδενί, αν είναι να διακινδυνεύσουμε έστω και στο μισό τοις εκατό το να παραβούμε κάποια κοινοτική Οδηγία ή κάποιον κανονισμό, αφού εδώ πέρα ο κανονισμός είναι -νομίζω- αρκετά σαφής, είναι ρητή η δέσμευση που έχουμε, ώστε οι προκαταβολές να υπόκεινται στην υποχρέωση εγγύησης τραπέζης ή άλλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος εγκατεστημένου στο κράτος-μέλος ή καλύπτονται από μηχανισμό που παρέχεται ως εγγύηση από δημόσια οντότητα ή από το κράτος-μέλος. Αυτή είναι η διατύπωση του άρθρου 91 παράγραφος 5 του Κανονισμού Κοινών Διατάξεων, ο ν.1060/2021.

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ (ΣΤΡΑΤΟΣ) ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ: Το ίδιο λέμε!

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ (Υφυπουργός Ανάπτυξης): Ναι, το ίδιο λέμε, αλλά νομίζω ότι εδώ πέρα είναι δεσμευτικός ο χαρακτήρας.

Εντούτοις, εγώ συμμερίζομαι την αγωνία σας και από πλευράς προθέσεων είμαστε από την ίδια πλευρά του λόφου σε κάθε περίπτωση, ακριβώς γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ως Κυβέρνηση ότι οι startups μπορούν να αποτελέσουν έναν πολύ δυναμικό κρίκο στην αλυσίδα του οικοσυστήματος που σας ανέφερα προηγουμένως. Θα έλεγα ότι είναι εφάμιλλος ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίσουν ώστε το οικοσύστημα να αποκτήσει ακόμη πιο δυναμική πορεία, από τη στιγμή δε που ούτως ή άλλως έχουμε δείξει δείγματα γραφής ως Κυβέρνηση αναφορικά με την ενίσχυση των νεοφυών επιχειρήσεων. Αναφέρομαι σε πρωτοβουλίες που έχουμε ήδη λάβει μέχρι στιγμής και αυτό αφορά τη συνεργασία με μεγάλους οργανισμούς, όπως είναι η OpenAI, μέσω της οποίας θα ενισχυθούν νεοφυείς επιχειρήσεις σε πιλοτικό πρόγραμμα, ώστε αυτές να χρησιμοποιήσουν, να κάνουν χρήση της τελευταίας τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικές και να μπορέσουν να κερδίσουν το παιχνίδι, το στοίχημα του μέλλοντος.

(Στο σημείο αυτό κτυπάει προειδοποιητικά το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας του κυρίου Υπουργού)

Επίσης, ένα δείγμα έμπρακτης στήριξης στις νεοφυείς επιχειρήσεις είναι το πρόγραμμα Golden Visa, το οποίο ψηφίσαμε στη Βουλή την 1-1-2025 και πριν από λίγο καιρό, στις 18-11, εκδόθηκε η σχετική ΚΥΑ, σύμφωνα με την οποία υπάρχει ένα πρόγραμμα χορήγησης άδειας παραμονής υπό τη μορφή Golden Visa σε πολίτες τρίτων χωρών για επενδύσεις τουλάχιστον 250.000 ευρώ σε νεοφυείς επιχειρήσεις-μέλη του Εθνικού Μητρώου Νεοφυών Επιχειρήσεων -Elevate Greece- σε συνδυασμό δε με τις άλλες κινήσεις που κάνει η Ελληνική Κυβέρνηση για να ενισχύσει γενικότερα το οικοσύστημα, όπως είναι ένα πρόγραμμα πολύ τολμηρό, μοναδικό -θα έλεγα- τις τελευταίες δεκαετίες, ενίσχυσης των ερευνητικών υποδομών. Γύρω στα 370 εκατομμύρια ευρώ αξιοποιούμε από το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να θωρακίσουμε για τα επόμενα είκοσι, τριάντα χρόνια τις ερευνητικές μας υποδομές, πράγμα το οποίο δεν είχε γίνει εδώ και δεκαετίες.

Και βεβαίως, ακόμα και ο σχεδιασμός που κάνουμε για να δημιουργήσουμε το νέο αυτόνομο Υπουργείο Επιστημών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Ανώτατης Εκπαίδευσης, Έρευνας και Καινοτομίας, με σκοπό ακριβώς όλοι αυτοί οι stakeholders, οι μέτοχοι του οικοσυστήματος για το οποίο συζητούμε, να αποκτήσουν ακόμα μεγαλύτερη δυναμική μέσα από μία ενιαία στρατηγική που θα εκπονείται από ένα αυτόνομο σχετικό Υπουργείο.

Σε αυτήν την κατεύθυνση ήδη δουλεύουμε, έχουμε κάνει μια ομάδα εργασίας κατόπιν εντολής του Πρωθυπουργού, του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, για να μπορέσουμε να είμαστε έτοιμοι στους επόμενους μήνες για τη δημιουργία και λειτουργία αυτού του αυτόνομου Υπουργείου που θα δώσει ένα μοναδικό μπουστάρισμα, ώθηση -θα έλεγα- στην ευρύτερη…

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Τέλος χρόνου, κύριε Υπουργέ.

Ευχαριστούμε πολύ.