Αγαπητοί παρευρισκόμενοι,

φίλες και φίλοι της επιστήμης, της τεχνολογίας και του διαστήματος,

Με ιδιαίτερη χαρά απευθύνομαι σήμερα στο Greek Space Tech Forum 2025, μια πρωτοβουλία που συγκεντρώνει τους κορυφαίους εκπροσώπους του ελληνικού και ευρωπαϊκού διαστημικού οικοσυστήματος.

Θέλω να συγχαρώ θερμά τους διοργανωτές για τη θεματική του φετινού Φόρουμ: «Το Ελληνικό Διαστημικό Οικοσύστημα σε ένα Διεθνές Περιβάλλον Προκλήσεων».

Η θεματική αυτή δεν είναι μόνο επίκαιρη.

Είναι βαθιά ουσιαστική, καθώς μας καλεί να αναλογιστούμε πού βρίσκεται η Ελλάδα σήμερα στον διεθνή διαστημικό χάρτη και πώς μπορούμε, συλλογικά, να ενισχύσουμε τη στρατηγική μας θέση.

Οι λεγόμενες Key Space-based Services αποτελούν ένα πεδίο που πλέον δεν ανήκει αποκλειστικά στους επιστήμονες ή στους τεχνολόγους.

Αντίθετα, βρίσκεται στο επίκεντρο των δημόσιων πολιτικών, της οικονομικής στρατηγικής, της εθνικής ασφάλειας και, θα τολμούσα να πω, της ίδιας της καθημερινότητάς μας.

Όταν μιλάμε για βασικές διαστημικές υπηρεσίες, αναφερόμαστε κυρίως σε τρεις θεμελιώδεις τομείς.

Πρώτον, στην πλοήγηση και τον χρονισμό, μέσω δορυφορικών συστημάτων όπως το ευρωπαϊκό Galileo ή το αμερικανικό GPS, τα οποία επιτρέπουν την ακριβή πλοήγηση όχι μόνο σε μεταφορικά μέσα, αλλά και σε συστήματα που βασίζονται στη συγχρονισμένη ροή δεδομένων.

Δεύτερον, στην παρατήρηση της γης, που μας προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την κλιματική αλλαγή, τις φυσικές καταστροφές, την αγροτική παραγωγή, ακόμη και για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την προστασία του περιβάλλοντος.

Ολόκληρο το ευρωπαϊκό σύστημα Copernicus στηρίζεται σε αυτή τη λειτουργία.

Και τρίτον, στις δορυφορικές επικοινωνίες, οι οποίες εξασφαλίζουν συνδεσιμότητα σε δυσπρόσιτες περιοχές, υποστηρίζουν κρίσιμες λειτουργίες δημόσιας ασφάλειας, τηλεϊατρικής, εκπαίδευσης, αλλά και στρατηγικής επικοινωνίας σε περιόδους κρίσεων.

Αν αναρωτηθεί κανείς γιατί όλα αυτά είναι κρίσιμα σήμερα, η απάντηση είναι απλή.

Χωρίς τις διαστημικές υπηρεσίες, η σύγχρονη κοινωνία, όπως τη γνωρίζουμε, δεν μπορεί να λειτουργήσει.

Το 112 δεν θα ήταν αποτελεσματικό χωρίς δεδομένα γεωεντοπισμού. Η παρακολούθηση των δασικών πυρκαγιών ή των πλημμυρών δεν θα ήταν δυνατή σε πραγματικό χρόνο χωρίς δορυφορικά δεδομένα.

Ο γεωργικός σχεδιασμός, η πρόληψη των φυσικών καταστροφών, η έγκαιρη διάγνωση κλιματικών φαινομένων, η διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας, όλα εξαρτώνται σε κρίσιμο βαθμό από το διάστημα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνειδητοποιήσει εδώ και χρόνια την ανάγκη για στρατηγική αυτονομία στον διαστημικό τομέα.

Η ανάπτυξη των προγραμμάτων Galileo, Copernicus και, πιο πρόσφατα, IRIS², μια νέα πρωτοβουλία για ασφαλείς δορυφορικές επικοινωνίες, δεν αποτελεί μόνο επιστημονική επένδυση.

Αποτελεί επένδυση σε στρατηγική ανεξαρτησία, γεωπολιτική ανθεκτικότητα και ψηφιακή κυριαρχία.

Στο πεδίο της άμυνας και της εθνικής ασφάλειας, οι διαστημικές υπηρεσίες αποκτούν ολοένα και πιο κομβικό ρόλο.

Η νέα ευρωπαϊκή πρωτοβουλία IRIS² εντάσσεται σε αυτή τη στρατηγική προτεραιότητα, ως ένα πολυτροπικό, ασφαλές σύστημα δορυφορικών επικοινωνιών που θα καλύπτει κρίσιμες ανάγκες των κρατών-μελών της ΕΕ, τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Στόχος του είναι να παρέχει αξιόπιστη και προστατευμένη συνδεσιμότητα σε περιβάλλοντα υψηλού ρίσκου, όπου η παραδοσιακή επικοινωνία απειλείται ή είναι ανεπαρκής.

Το IRIS² αποτελεί, έτσι, απάντηση της Ευρώπης στην ανάγκη για στρατηγική αυτονομία, ψηφιακή κυριαρχία και επιχειρησιακή ανθεκτικότητα απέναντι σε σύγχρονες γεωπολιτικές προκλήσεις.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστημικού Προγράμματος, της EUSPA, που έχει ως στόχο την αποτελεσματική διαχείριση αυτών των κρίσιμων υπηρεσιών.

Πιο συγκεκριμένα, ο EUSPA μεριμνά ώστε η Ευρώπη να ανταποκρίνεται στους στόχους της σχετικά με το Παγκόσμιο Δορυφορικό Σύστημα Πλοήγησης (GNSS) και οι πολίτες να επωφελούνται από το Ευρωπαϊκό GNSS [Ευρωπαϊκό Σύστημα Πλοήγησης με Υπέρθεση Γεωστατικών Δορυφόρων (EGNOS) και πρόγραμμα Galileo].

Επίσης, στηρίζει την ανάπτυξη εφαρμογών που βασίζονται στα προγράμματα Galileo, EGNOS και Copernicus, και συντονίζει σχετικές με τους χρήστες πτυχές του προγράμματος GOVSATCOM με σκοπό τη συμβολή σε βασικούς πολιτικούς στόχους της ΕΕ.

Η Ελλάδα, παρά το μικρό της μέγεθος, έχει αποδείξει ότι μπορεί να συμμετέχει ουσιαστικά στον διαστημικό διάλογο.

Η θεσμοθέτηση του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού, ο οποίος μετεξελίχθηκε σε Ελληνική Διαστημική Εταιρεία, αποτέλεσε σημαντικό πρώτο βήμα.

Για την Ελλάδα, η ενίσχυση της συμμετοχής σε τέτοιου είδους προγράμματα δεν είναι μόνο θέμα επιστημονικής ή τεχνολογικής ανάπτυξης.

Είναι κυρίως ζήτημα εθνικής κυριαρχίας και αμυντικής επάρκειας.

Η γεωγραφική μας θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, σε ένα πεδίο υψηλής στρατηγικής σημασίας, επιβάλλει τη διασφάλιση ανεξάρτητης πρόσβασης σε συστήματα πλοήγησης, γεωεντοπισμού και ασφαλούς επικοινωνίας.

Μέσα από την αξιοποίηση διαστημικών τεχνολογιών, ενισχύεται όχι μόνο η επιχειρησιακή ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων, αλλά και η εθνική ετοιμότητα σε περιόδους κρίσης, από φυσικές καταστροφές έως υβριδικές απειλές.

Η ενσωμάτωση του διαστήματος στη συνολική στρατηγική άμυνας και ασφάλειας της χώρας μας είναι πλέον αναγκαία και επιτακτική.

Ειδική αναφορά θα πρέπει να γίνει στο πρόγραμμα «Άξονας 1.2» που αποτελεί βασικό πυλώνα του Εθνικού Διαστημικού Προγράμματος της Ελλάδας, τη διαχείριση του οποίο ασκούν ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το πρόγραμμα εστιάζει στην ανάπτυξη του ελληνικού διαστημικού τομέα μέσω της δημιουργίας και λειτουργίας συστήματος παρατήρησης με τη χρήση μικροδορυφόρων συνθετικού ραντάρ (SAR – Synthetic Aperture Radar).

Το πρόγραμμα «Άξονας 1.2» και η συνεργασία με την ICEYE τοποθετούν την Ελλάδα στην αιχμή της παρατήρησης μέσω δορυφόρων, ενισχύοντας την προστασία του περιβάλλοντος και την τεχνολογική αυτονομία της χώρας, ενώ παράλληλα δημιουργούν νέες ευκαιρίες για την ελληνική επιστημονική και βιομηχανική κοινότητα.

Όσον αφορά τους τους υπόλοιπους άξονες του Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων:

• Ο Άξονας 1.1 αφορά τόσο στην προμήθεια θερμικών δεδομένων, όσο και στην παράλληλη ανάπτυξη τουλάχιστον τεσσάρων θερμικών μικροδορυφόρων υψηλής ανάλυσης.

Οι συγκεκριμένοι μικροδορυφόροι, εξοπλισμένοι με τεχνολογία προηγμένης θερμικής απεικόνισης για την ανίχνευση και παρακολούθηση πυρκαγιών κατά τη διάρκεια της νύχτας, θα ενισχύσουν σημαντικά τις δυνατότητες αντίδρασης και παρέμβασης σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών.

• Ο Άξονας 2 προβλέπει την κατασκευή οπτικών μικροδορυφόρων

• Ο Άξονας 3 αφορά μια ολοκληρωμένη πρωτοβουλία ανάπτυξης γεωχωρικών υπηρεσιών, σχεδιασμένη να καλύψει τις εθνικές ανάγκες του δημόσιου τομέα της Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός Κυβερνητικού Κόμβου (Space Hub) για την επεξεργασία και διάθεση δορυφορικών δεδομένων, καθώς και μια σειρά από εξειδικευμένες υπηρεσίες και προϊόντα σε πέντε διαφορετικούς τομείς: τη γεωργία, τα δάση, τα ύδατα, τη γη και την ασφάλεια.

Τα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα έχουν παράξει σημαντικό έργο στον τομέα της δορυφορικής τεχνολογίας, της ρομποτικής, της επεξεργασίας εικόνας και της τηλεπισκόπησης.

Παράλληλα, όλο και περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, ιδίως νεοφυείς, δραστηριοποιούνται με καινοτόμες λύσεις που βασίζονται σε διαστημικά δεδομένα.

Όμως η πρόκληση τώρα είναι ακόμη μεγαλύτερη.

Το διεθνές περιβάλλον χαρακτηρίζεται από αυξανόμενο ανταγωνισμό, γεωπολιτική αστάθεια, επιταχυνόμενη τεχνολογική πρόοδο και κλιματικές απειλές.

Το ελληνικό διαστημικό οικοσύστημα καλείται να εξελιχθεί από ένα σύνολο μεμονωμένων προσπαθειών σε μια οργανωμένη, συνεκτική και στρατηγικά καθοδηγούμενη κοινότητα.

Χρειάζεται ενίσχυση της χρηματοδότησης στην έρευνα και ανάπτυξη.

Χρειάζεται διασύνδεση της διαστημικής τεχνολογίας με άλλες εθνικές προτεραιότητες, από την αγροδιατροφή μέχρι την άμυνα, και από την πράσινη μετάβαση μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη.

Χρειάζεται επίσης θεσμική ωρίμανση και σαφής συντονισμός πολιτικών, με έμφαση στη διαλειτουργικότητα, την αξιοποίηση των δεδομένων και την εκπαίδευση της νέας γενιάς επιστημόνων.

Ως πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής έχω ένα ρόλο θεσμικού διαύλου μεταξύ επιστήμης και πολιτικής, μεταξύ έρευνας και νομοθέτησης.

Στόχος είναι να δημιουργήσουμε ένα εθνικό περιβάλλον που θα υποστηρίζει τη συμμετοχή της Ελλάδας στον διεθνή διαστημικό διάλογο με τρόπο συστηματικό, υπεύθυνο και ανταγωνιστικό.

Το διάστημα δεν είναι πλέον πεδίο πολυτελείας.

Είναι εργαλείο επιβίωσης, ανάπτυξης και εθνικής κυριαρχίας.

Το Διάστημα μάς φέρνει πιο κοντά στην ασφάλεια, στην ανθεκτικότητα, στη γνώση, στην τεχνολογική πρόοδο.

Οι βασικές διαστημικές υπηρεσίες είναι θεμέλιο για την ψηφιακή μετάβαση, για την πράσινη οικονομία και για την προστασία του κοινού μας μέλλοντος.

Είναι στο χέρι μας να αξιοποιήσουμε τη γνώση, να επενδύσουμε στη συνεργασία και να φέρουμε το ελληνικό διαστημικό οικοσύστημα στη θέση που του αξίζει, στο επίκεντρο της νέας εποχής.

Σας ευχαριστώ θερμά.